هیدروکلریک اسید، اسید کلریدریک، جوهر نمک

هیدروکلریک اسید یک محلول شفاف، بی‌رنگ و بسیار تند بو از هیدروژن کلرید (HCl) در آب است. یک اسید معدنی بسیار خوردنده و یک اسید قوی با استفاده‌های صنعتی زیادی است. هیدروکلریک اسید به طور طبیعی در اسید معده یافت می‌شود. پی‌اچ (pH) این اسید بین ۰ تا ۱ می‌باشد.

هیدروکلریک اسید از قدیم به نام‌های اسیدم سالیس، موریاتیک اسید و ارواح نمک معروف بوده و از ویتریول (سولفوریک اسید) و نمک طعام به دست آمد. هیدروکلریک اسید آزاد ابتدا در قرن شانزدهم توسط آندریاس لیباویوس رسماً معرفی شد. بعدتر، توسط شیمیدان‌هایی مثل ژوهان رودولف گلابر، جوزف پریستلی و همفری دیوی در تحقیقات علمی شان مورد استفاده قرار گرفت.

با آغاز تولید گسترده در انقلاب صنعتی، هیدروکلریک اسید در صنایع شیمیایی بعنوان یک واکنش گر ناب در تولید مقیاس بزرگ وینیل کلرید برای پلاستیک PVC، و MDI/TDI برای پلی یورتان مورد استفاده قرار گرفت. کاربری‌های زیادتری هم در مقیاس کوچک دارد که شامل خانه‌داری، ساخت ژلاتین و دیگر افزودنی‌های غذایی، رسوب‌زدایی و چرم سازی می‌باشد. حدود ۲۰ میلیون تن از هیدروکلریک اسید سالانه در جهان تولید می‌شود.

همچنین گفته می‌شود جابر بن حیان این اسید را کشف کرده است. ازاین اسید برای جرم گیری از سطوح مختلف استفاده می‌شود. هیدروکلریک اسید در معده نیزوجود دارد و به هضم غذا کمک می‌کند. تنفس بخارات هیدروکلریک اسید خطرناک است و به دستگاه تنفسی آسیب می‌رساند و اگر قطره‌ای از آن بر روی پوست بدن بچکد تولید تاول و حتی جراحات عمیق می‌نماید ودرچنین مواردی باید بلافاصله با محلول قلیایی رقیق مانند محلول سودا یا جوش شیرین اثر اسید را خنثی کرد.

منبع: ویکی پدیا

----------------------------

اسید کلریدریک (جوهر نمک) یکی از فرآورده های صنایع شیمیایی است. اسید کلریدریک ترکیبی از کلرید هیدروژن در آب است.این ماده به شدت خورنده است . اسید کلرید ریک به عنوان محصول جانبی تولید تولوئن دی ایزوسیانات (TDI) مورد استفاده قرار میگیرد.اسید کلریدریک جزو مواد معدنی و متعلق به گروه اسید ها می باشد.

نام ماده (فارسی): اسید کلریدریک

نام ماده (انگلیسی): Choloridric acid

نام تجاری (فارسی): اسید کلریدریک

نام تجاری (انگلیسی): Choloridric acid

سایر اسامی: هیدروژن کلراید، اسید کلروهیدریک، جوهر نمک

مواد مرتبط: کلر

مجتمع های تولیدکننده: پتروشیمی شیراز

یکی از فرآورده های بزرگ صنایع شیمیایی، جوهر نمک (اسیدکلریدریک) است. طرز تهیه این اسید شبیه طرز تهیه اسید نیتریک است. اسیدکلریدریک ترکیبی از کلرید هیدروژن در آب است. ماده ای است شدیداً خورنده و اسید معدنی قوی است و به همین دلیل نیز کاربردهای زیادی در صنعت دارد. تولید مقادیر زیاد این اسید معمولاً وابسته به تولید سایر مواد صنعتی و شیمیایی است. اسید کلریدریک به عنوان محصول جانبی تولید تولوئن دی ایزوسیانات (TDI) تولید می گردد.

خواص فیزیکی و شیمیایی:

Molecular formula HCl in water (H2O)

Molar mass 36.46 g/mol (HCl)

Appearance Clear colorless to light-yellow liquid

Density 1.18 g/cm3 (variable, value for assay 36-38% w/w)

Melting point 27.32 C (247 K) 38% solution.

Boiling point 110 C (383 K), 20.2% solution 48 C (321 K), 38% solution

Solubility in water Miscible

اطلاعات ایمنی:

اسیدی خورنده است. بخارات و رطوبت این ماده می تواند سبب تحریکات شدید چشمی شود. در اثر تماس با پوست باعث سوختگی و تحریکات پوستی میشود. در دمای بالا و در مجاورت گاز اکسیژن قابل اشتعال است. قابلیت انفجار ندارد. تاثیر منفی بر زندگی جانداران می گذارد.

منبع: http://www.petronet.ir

--------------------------

مراحل تولید اسید کلریدریک

تولید کلرید هیدروژن :

کلرید هیدروژن به صورت زیر تولید می شود :

                 · به عنوان فرآورده جانبی در واکنش کلرید سدیم با اسید سولفوریک (برای ایجاد سولفات سدیم) :

Nacl + H2SO4  ---------->  NaHSO4 + HCl

NaHSO4 + NaCl  ---------->  Na2SO4 + HCl

___________________________________

2NaCl + H2SO4   ---------->  Na2SO4 + 2HCl

دی اکسید گوگرد و اکسیژن هوا می توانند به جای اسید سولفوریک مورد استفاده قرار گیرند (روش هارگریوز Hargreaves Process ). در ایالات متحده آمریکا حدود 103 × 50- 40 تن در سال به همین روش تولید می شود ( 1 تا 2٪ کل تولید).

· توسط واکنش مستقیم هیدروژن با کلر :

H2 + Cl2  ---------->   2HCl

این فرآیند ، شدیدا گرمازا است (دمای شعله بیشتر از 2000oC ) و به ویژه هنگامی از آن استفاده می شود که کلرید هیدروژن فوق العاده خالص (اسید کلریدریک) مورد نیاز باشد (مثلا در بخش مواد خوراکی). به کارگیری این شیوه نیازمند سرمایه گذاری قابل ملاحظه بر روی مواد ساختمانی واحد تولیدی خواهد بود (خصوصا قسمت احتراق که ترجیحا از جنس کوارتز یا گرافیت می باشد). وقتی هیدروژن خشک و کلرید به کاربرده شوند ، کوره سنتز و خنک کننده همراه ، می توانند از فولاد ساخته شوند .

در سالهای اخیر ، از طریق فرآیند فوق در ایالات متحده آمریکا 103 × 240- 220 تن کلرید هیدروژن تولید شده است که تقریبا 8٪ کل تولید را به خود اختصاص می دهد.

· به عنوان فرآورده های جنبی در واکنشهای کلردار کردن و تعویض هالوژن و در تولید مواد شیمیایی آلی و معدنی

به عنوان نمونه :

* تولید کلروهیدروکربنهای آلیفاتیک و آروماتیک

* تولید ایزوسیاناتها توسط واکنش آمین ها با فسژن ( Phosgene : فسژن یا کلرور کربونیل، COCl2 : یک گاز سمی جنگی است )

* تولید فلوئوروهیدروکربنها توسط واکنش کلروهیدروکربنها با فلوئورید هیدروژن

* تولید اسید فسفریک و استرهای اسید فسفرو

* تولید سیلیکای با سطح ویژه بالا توسط هیدرولیز شعله ای تترا کلرید سیلسیم

منبع: وبلاگ شیمی برای زندگی